Sledetocht met rendieren in noord-Noorwegen

Waarschuwing! Dit artikel bevat foto’s van rendierenkontjes en een blonde mevrouw met een veel te grote grijns op haar gezicht.

Ik koester al enige tijd een ontzettend grote liefde voor rendieren. Vanaf het moment dat we besloten om een reis naar Tromsø te gaan maken, wist ik één ding dan ook zeker: Ik moest en zou een sledetocht met rendieren maken! Het leek me fantastisch om de sneeuw op te zoeken, het adembenemende Noorderlicht te zien en walvissen te spotten, maar mijn prioriteit was duidelijk: RENDIEREN KROELEN!

Waar in Noorwegen kun je een sledetocht met rendieren maken?

Al snel ontdekten we Lyngsfjord Adventure. Een organisatie die gespecialiseerd is in sledetochten met honden en rendieren, sneeuwscootersafari’s door de bergen, Noorderlicht chases en overnachten onder het Noorderlicht. Uiteindelijk hebben we dat ook alle allemaal gedaan! De Noorderlichtexcursie deden we met Roy Sætre, de hondensledetocht en sneeuwscooteravontuur ook in kamp Tamok!

Lyngsfjord Adventure in kamp Tamok

De organisatie Lyngsfjord Adventure huist in kamp Tamok in Oteren, een sfeervol kamp met houten cabins, ouderwetse lavvu’s in een modern jasje, kennels vol sledehonden en zelfs een sauna! Oteren ligt ongeveer 90 kilometer ten zuid-oosten van Tromsø in noord-Noorwegen. Zodra je de sledetocht met rendieren boekt (waarover verderop meer), kun je ervoor kiezen om ‘transfer vanaf Tromsø’ bij te boeken. Met deze optie word je kosteloos opgehaald in de haven van Tromsø, op loopafstand van de meeste hotels in ‘het Parijs van het Noorden’. Ideaal!

Sledetocht met rendieren

Als je een sledetocht met rendieren wilt maken, kun je kiezen voor een middag- of avondprogramma van ongeveer 4,5 uur (7 uur inclusief reis van en naar Tromsø). Met het middagprogramma heb je prachtig uitzicht over besneeuwde valleien en indrukwekkende bergtoppen met ijspegels. Maak je de sledetocht ‘s avonds, dan heb je een grote kans om het Noorderlicht te zien! Omdat wij de laatste optie verderop in de week gecombineerd hadden met een sneeuwscootertocht, kozen wij ervoor om ‘s middags te gaan.

De kosten voor de sledetocht met rendieren zijn 1595 NOK (ongeveer €170,-) per persoon. Een fors bedrag, maar je krijgt absoluut waar voor je geld. De safari is inclusief vervoer van en naar Tromsø, isolerende overall, handschoenen, mutsen, etc. en een warme maaltijd. Het is aan te raden om zelf thermo ondergoed en wollen (bij voorkeur 100% wol) sokken aan te trekken als je een uitje naar het kamp maakt. Thank me later.

De ontmoeting met Sami-gids Roar

Om 9 uur ‘s ochtends werden we opgehaald in de haven van Tromsø, vlakbij ons hotel. In noord-Noorwegen is het in januari dan nog pikkedonker, wat best even wennen was voor ons! Na een kleine anderhalf uur langs bevroren meren en besneeuwde bergen te hebben gereden, kwamen we aan in kamp Tamok. Een vrolijke jongedame genaamd Linda sprong in onze bus om uit te leggen hoe het dagprogramma eruit zou gaan zien. We volgden haar naar een knus houten gebouw, waar we in isolerende overalls werden gehesen. Zo’n pak is echt een verademing als je je in de winter in noord-Noorwegen begeeft. We hebben het geen moment koud gehad!

We werden voorgesteld aan onze rendierherder en Sami-gids Roar. Eén van de eerste dingen die hij tegen ons zei was “Katy Perry wrote a song about me once“. Liefde op het eerste gezicht dus. Roar bleek een guitige man barstensvol humor met jarenlange ervaring in de Noorse bergen en een hele bups rendieren te zijn. Hoeveel rendieren hij precies heeft, wilde hij niet zeggen. Dat hoor je namelijk niet te vragen aan een Sami. Het wordt gezien als vragen hoeveel geld iemand op de bank heeft staan. Roar weet dan ook niet hoeveel rendieren zijn vrouw heeft, maar wel hoeveel geld ze op de bank heeft staan.

Kampvuurverhalen in een lavvu

We bleken de enige twee gegadigden voor de rendierensafari te zijn die dag. Best luxe, zo’n privé tour! Roar nam ons mee in een busje en reed een kilometer of twee weg van kamp Tamok. Toen wij hem vroegen waarom, legde hij uit dat de huskies anders continue zijn rendieren opjagen. Wat ik ook gedaan had als ik een husky was, maar dat geheel terzijde.

Roar nodigde ons uit in zijn lavvu: de warmere variant van een tipi tent, gemaakt van rendierenhuid met een vuurkorf in het midden. Het zal je verbazen hoe groot zo’n ding nog is van binnen! Rondom het vuur genoten we van zijn fantastische verhalen. Hij vertelde over zijn levensstijl als Sami, zijn familie, zijn voorvaderen, zijn spirituele band met de natuur en uiteraard zijn rendieren.

Het leven van de Noorse sami in Lapland

De Sami leven tot op de dag van vandaag in Lapland (noord-Noorwegen, Zweden, Finland en Rusland). Van oorsprong is het een nomadisch volk, dat voornamelijk leefde van rendieren waarmee ze een jaarlijkse voedseltrek maakten. Alleen in de winter bleven de Sami op dezelfde plek. Hedendaags trekken de Sami niet meer rond zoals vroeger. Wel maken rendieren nog altijd een heel belangrijk en groot deel van hun leven uit.

Wat Roar ons vertelde over de Sami was prachtig en pijnlijk tegelijk. De cultuur en tradities van de Sami zijn namelijk langzaam aan het uitsterven, omdat jonge Sami vertrekken naar de stad en een leven in de moderne maatschappij verkiezen boven het bestaan van de traditionele Sami. Zo ontstaat er een kloof tussen de oude en jonge generaties, waardoor de overdracht van kennis, gebruiken en cultuur steeds verder afbrokkelt. Hoeveel Sami er op dit moment nog precies bestaan, weet niemand. Veel Sami willen niet ‘erkend’ worden, omdat je dit speciaal moet aanvragen en alleen toegekend krijgt als één van je ouders erkend Sami is.

De kennis van de natuur en overlevingstechnieken van de Sami beginnen langzaam in de vergetelheid te raken. Deze werden eeuwenlang overgebracht van vader op zoon/dochter als een echte familietraditie, maar die overlevingstechnieken leerde je niet zomaar, die moest je verdienen. Net als medicijntechnieken (de reden dat de beste medicijnmannen vaak zo oud zijn).

Sami cultuur is een kostbaar goed

Van zijn vader mag Roar de gebruiken van de Sami dan ook niet opschrijven. Dit heeft alles met eer, traditie en een zeer conservatieve houding te maken. Zijn vader heeft dan nog liever dat de kennis verdwijnt, dan dat het wordt vastgelegd. Dat zou namelijk betekenen dat iedereen de gebruiken en technieken gewoon in een boek kan lezen en het concept van de familietraditie verdwijnt.

Roar is opgegroeid met de wijsheid van zijn voorvaderen. “Norwegians live from nature, while Sami live with nature.”, vertelde hij ons. “Norwegians are born in the hospital and most likely will die in the hospital, but Sami were born in the mountains and want to die in the mountains.” Hij legde ons uit hoe zijn vader weigert om op een dag te sterven in een ziekenhuisbed. Mocht hij op een dag te ziek of zwak worden, wil hij dat zijn zoon hem de bergen in brengt om zijn laatste adem daar uit te blazen.

De relatie van Sami met de natuur

Hoewel veel Sami Christelijk zijn, gelooft Roar zelf niet zozeer in één God. Hij gelooft in de natuur. In de bergen voelt hij de aanwezigheid van ‘spirits’ van mensen die overleden zijn en hij gelooft dat zij daar altijd zullen blijven om de bergen veilig en intact te houden.

Het meest bizarre dat we die dag leerden was dat niet wolven, lynxen of beren de grootste bedreiging zijn voor rendieren, maar adelaars. Zij vallen niet alleen kalfjes aan, waarmee ze doodleuk wegvliegen(!), maar grijpen met hun gigantische klauwen ook net zo lang in de rug van een volwassen rendier tot ze zijn ruggengraat breken. Dan kan het rendier niet meer lopen en kan de adelaar beginnen met eten. Terwijl het rendier nog leeft! Brr..

Doordat wij geen genoeg konden krijgen van de verhalen van Roar, liepen we al snel een uur achter op schema. Je zou bijna vergeten dat er nog een ontmoeting met rendieren op de agenda stond. BIJNA! We mochten zelf de wei in om de Rudolph’s te lokken met hun favoriete delicatesse: vers, groen, sappig mos. Roar koos twee rendieren uit waarmee we op pad zouden gaan. Hij gaf mij de meest eigenwijze met een gewei dat precies tot mijn neus kwam. Van dichtbij zijn ze toch groter dan je denkt..

Op pad met de rendierenslee!

In een bescheiden rendierentreintje van twee rendieren en twee sledes, maakten we een tochtje door het meest adembenemende landschap dat we tot dan toe hadden gezien. Het was wel heel duidelijk dat rendieren echte kuddedieren zijn. De andere rendieren renden namelijk net zo lang mee in de wei tot we uit het zicht waren. En heb je enig idee hoe schattig rendierenkontjes eigenlijk zijn?!

Roar stuurde zijn rendier-in-training rechtstreeks over het bevroren Lake Tamok. Het is met geen pen te beschrijven hoe magisch het is om op een rendierenslee door een winterse vallei te trekken met aan weerszijden torenhoge bergtoppen met ijspegels en niets anders dan het geluid van klikkende rendierenhoeven en de krakende sneeuw onder de slee. Ik laat de foto’s dus maar voor zich spreken.

Van dichtbij lijkt het net alsof de rendieren de sneeuw masseren met hun hoeven. Het geklik dat je hoort is te vergelijken met dat van een klapschaats! Dit doen de rendieren om in de bergen hun grip te kunnen behouden in de winter.

Voedertijd voor Rudolph

Na het sleetje rijden, brachten we Rudolph I en Rudolph II terug naar hun familie. Het was namelijk voedertijd!

Roar bracht twee hele grote zakken mos met zich mee de wei in. Gek genoeg zijn rendieren banger voor mensen dan dat ze dol zijn op eten, dus was het nog best een opgave om ze uit onze handen te laten eten. Hoe gek ze ook zijn op het groene mos.

Toen ik Roar vroeg waarom ze eigenlijk zo bang zijn voor mensen, kreeg ik een heel duidelijk antwoord. “Because we eat them.” Eh, ja. Daar valt niets tegenin te brengen. Ik moest dat beeld snel uit mijn hoofd zetten, om niet ter plekke in tranen uit te barsten.

Lasso werpen en lunchen met rendier

Als afsluiter van de rendiersafari kregen we een stoomcursus lasso werpen. Als Sami leer je van jongs af aan om te gaan met touw en lasso’s. Het is namelijk van levensbelang om een rendier te kunnen vangen als je wilt eten. Zowel Bart-Jan als ik gooide allebei in één keer de lasso om het gewei. Echte natuurtalenten dus!

We sloten onze fantastische middag als Sami af met een warme maaltijd in de grote Lavvu in kamp Tamok. Drie keer raden wat we geserveerd kregen… Rendierenstoofpot! Ik moest heel hard mijn best doen om het beeld van eerder die middag uit mijn hoofd te zetten. Ik had ook nog nooit eerder rendierenvlees gegeten, maar het was ontzettend lekker!

Hiermee kwam een einde aan een magische dag vol sprookjestaferelen, levenslessen en een stoomcursus Sami geschiedenis. HÉÉL erg bedankt voor alles, Roar! Je bent de beste gids die we ons hadden kunnen wensen voor deze prachtige dag en we hopen heel erg om nog een keer met je mee op rendierentocht te mogen. Het was een waar genoegen om je te ontmoeten. Oh en op een dag neem ik wraak voor die sneeuwbal, let op mijn woorden!

Wil je ook een magische middag (of avond) in kamp Tamok beleven? Boek je sledetocht of noorderlicht excursie via de website van Lyngsfjord Adventure of ter plekke aan de balie bij Visit Tromsø in de haven van Tromsø! Beschikbaar vanaf november tot en met maart.

Pro-tip: de vrouw van Roar maakt prachtige, handgewoven Luhkka’s (wollen poncho’s) in Sami kleuren. Vraag ernaar! Want ze zijn superduper warm en ik heb de mijne de hele winter gedragen!

Persoonlijk reisadvies

Wil je hulp met het samenstellen van jouw droomreis naar en door Noorwegen? Of het organiseren van je reis compleet uit handen geven? Neem contact met mij op en dan ben jij straks ook Lost in Norvana!